Erindi sent ráðherra vegna stafrænnar framþróunar

Tölvupóstur til félagsmála- og vinnumarkaðsráðherra, ritara hans, ráðuneytisstjóra í félagsmálaráðuneytinu, Ernu Kristínar Blöndal skrifstofustjóra í félagsmálaráðuneytinu, aðstoðarfólk félagsmálaráðherra og til ráðuneytisins sjálfs.

Efni: Erindi Þroskahjálpar til félagsmála- og vinnumarkaðsráðherra varðandi framkvæmd við nýtingu stafrænnar tækni og við stafræna þróun m.t.t. réttinda fatlaðs fólks.

Landssamtökin Þroskahjálp telja brýna nauðsyn að upplýsa þig, hæstvirtur félagsmála- og vinnumarkaðsráðherra, vegna þeirrar hættu sem upp er komin vegna notkunar stafrænna lausna fyrir fatlað fólks. Samtökin hafa nú í a.m.k. 1,5 ár ítrekað vakið athygli hlutaðeigandi stjórnvalda á því að mjög mikil hætta er á, og nýmörg dæmi er um, að stafrænar lausnir eins og þær eru framkvæmdar í dag og eiga að einfalda líf borgaranna séu beinlínis hindrun í lífi fólks með þroskahömlun og skyldar fatlanir. Þrátt fyrir að þessar hindranir leiði til alvarlegra mannréttindabrota gagnvart fötluðu fólki hafa viðbrögðin verið lítil eða engin og samtökin talað fyrir daufum eyrum.

Í þessu samhengi má sem dæmi nefna rafræn skilríki til þess að komast inn á “Mínar síður” opinberra aðila, nota bankaþjónustu og auðkenna sig.

Með þessari framkvæmd er vegið með mjög alvarlegum hætti að margvíslegum og mikilsverðum mannréttindum fólks með þroskahömlun og/eða skyldar fatlanir, sem áréttuð eru í samningi Sameinuðu þjóðanna um réttindi fatlaðs fólks, sem íslenska ríkið fullgilti árið 2016 og skuldbatt sig þar með til að virða og framfylgja (sjá meðfylgjandi minnisblað sem Þroskahjálp fór yfir á fundi hjá Stafrænu Íslandi 16. nóvember 2021).

Þessi framkvæmd er ekki heldur í neinu samræmi við heimsmarkmið Sameinuðu þjóðanna sem íslensk stjórnvöld hafa lýst yfir að þau ætli að hafa að leiðarljósi í stefnumótun sinni og framkvæmd og vísa mjög gjarnan til því að grundvallarmarkmið heimsmarkmiðanna er: “Skiljum engan eftir!”

Þá er þessi framkvæmd í fullkomnu ósamræmi við það sem segir í stefnuyfirlýsingu nýrrar ríkisstjórnar, þar sem er mikil áhersla lög á stafræna þróun og nýtingu gervigreindar:

„Tæknibreytingar og hagnýting gervigreindar þurfa að vera í allra þágu og byggjast á grunngildum um mannréttindi, lýðræði og jöfnuð. Mikilvægt er að efla þekkingu, tryggja jöfn tækifæri og sporna gegn aðstöðumun í breyttu umhverfi.“ (undirsstr. Þroskahj.)